‘Elke ramp is een roepstem tot bekering”, kopte het hoofdredactioneel commentaar van het Reformatorisch Dagblad deze week naar aanleiding van de pandemie die ons treft. God zendt ziekten naar de mensen omdat het SGP-beleid ten aanzien van abortus en euthanasie niet wordt uitgevoerd, was de suggestie.

Het is een door de eeuwen heen bekende reflex in fundamentalistische kring om aan de hand van selectief bijbelgebruik ‘God’ voor het eigen karretje te spannen. En dan te bedenken dat in de bijbelse verhalen het juist gaat over een kleine Mensengod die aan de kant van zieken en mensen in het nauw staat.

Het coronavirus heeft heel onze samenleving in de greep. Ook vele kerken zullen op last van de overheidsmaatregel komende zondagen gesloten blijven. Iets dat in onze geschiedenis zeer zeldzaam is. En zoals altijd worden ook nu juist kwetsbare mensen, die zich al vaak in een sociaal isolement bevinden, getroffen. Een oproep om vooral om te zien naar deze mensen was op de persconferentie van donderdag nog wel op zijn plaats geweest. Gelukkig klinkt dit appèl nu wel op andere plaatsen. Komende tijd wordt een oefening in goed en solidair samenleven.

Dat deze maatregelen genomen worden in wat de kerk de ‘veertigdagentijd’ noemt, spreekt wel tot de verbeelding. Het zijn de veertig dagen voor Pasen. Een verwijzing naar het oerverhaal uit de Bijbel waarin de in Egypte tot slaven gemaakte Hebreeërs veertig jaren door de woestijn moeten trekken om in het beloofde land te komen. Veertig jaar om het slavenbestaan af te leggen en te leren wat het is om als bevrijde mensen te leven.

Quaranta giorni

Ons woord ‘quarantaine’ vindt zijn oorsprong in de veertiende eeuw toen tijdens de pestepidemie de schepen veertig dagen (quaranta giorni) voor de haven van Venetië moesten wachten. Hoe pijnlijk en kwetsbaar deze tijd voor velen ook is: we zouden juist nu ook eens de kans te baat kunnen nemen om stil te staan bij het leven dat we zo gewoon zijn gaan vinden.

Is het bijvoorbeeld wel zo wenselijk dat we onze productie hebben uitbesteed aan landen als China? Deze beginnende pandemie ontmaskert onze manier van leven als een uiterst broos en afhankelijk bestaan. Ook afhankelijk van dubieuze regimes en dito systemen. Is het wel zo wenselijk dat we in één week vliegen van Tokio naar Genève om via Londen naar Amsterdam te gaan, zoals wij van de week iemand hoorden vertellen? Ten koste waarvan doen we dit allemaal?

Misschien moeten we maar eens in mentale quarantaine gaan. Immers: never waste a good crisis. Een veertigdagentijd om eens te resetten.

Nee, wij geloven niet in een goddelijke oorzaak van ziekte en ellende. Maar voor degenen die deze griep met gemak gaan overleven, kon dit nog weleens een tijd zijn waarin alle vanzelfsprekendheden waarmee we leven worden bevraagd.

Het volk in de woestijn hield het vol vanwege de hoop dat deze wereld zoveel menselijker kan. Als deze crisis daartoe bijdraagt, dan is deze misschien toch niet voor niets geweest. Het virus op zichzelf is betekenisloos en moet op alle manieren bestreden worden. De manier hoe wij erop reageren hoeft niet betekenisloos te zijn.