Moeder en zoon: wat is een mensenleven waard?

door joost

Remonstrants predikante Christiane Berkvens-Stevelinck is ernstig ziek. Wekelijks beschouwen zij en haar zoon Jan Berkvens, internationaal educatie-specialist via blogs de wereld. Christiane geeft steeds een voorzet, Jan reflecteert. Lees ook hun eerdere blog.

Lieve Jan,

Ik zit ergens mee en ik ben benieuwd wat jij ervan vindt. In het tweede scheppingsverhaal (Genesis 2: 6-7) wordt verteld: ‘Toen maakte God, de Eeuwige, de mens. Hij vormde hem uit stof, uit aarde, en blies levensadem in de mens. Zo werd de mens een levend wezen’. Weet je nog de pottenbakkers die wij in Suriname en Cambodja aan het werk zagen? Bruin aangeslagen van de modder? En dan nog in de neusgaten van zo’n poppetje van klei blazen? Kliederboel zeg! Wat een moeite om van een mens een levend wezen te maken!

Hier in het ziekenhuis wordt in de afdeling hieronder met man en macht gevochten voor het leven van te vroeggeboren kinderen en hier bij oncologie voor het  verlengen van de ademtocht van kankerpatiënten. Een gang vol hier. En dan lees ik over de strijd van mensen om hun leven te beëindigen wanneer zij vinden dat dat leven voltooid is. Ik kan en wil daar geen oordeel over hebben maar ik kan die paradox niet rijmen. Het verwart mij. Wat denk jij ervan?

Christiane

Lieve, lieve Christiane,

Ik vind het natuurlijk maar helemaal niets en een uiterst slecht idee dat je daar op oncologie ligt, terwijl ik tegelijkertijd alle zegeningen tel dat je daar bent en goed verzorgd wordt. Wat een prachtige reizen hebben we gemaakt, samen! Cambodja en Suriname, verschillende keren, maar ook Italië en Frankrijk, Buenos Aires en de Waddeneilanden. En altijd zijn we tijdens die reizen eindeloos in gesprek over wat we zien, wat we meemaken, wat mensen met ons willen delen. En wat jij met mij wilt delen. Ik heb zoveel van je geleerd! En natuurlijk herinner ik mij de pottenbakkers!

Tja, het leven en de waarde daarvan… Dat is nog iets anders dan waardig leven. Er kunnen honderden bijbelteksten tegenover je vraag gesteld worden die zouden betekenen dat de mens niet over leven en dood mag beschikken, en tegelijkertijd gebeurt dat waar jij nu bent de hele dag door. De meeste mensen willen het leven, voor zichzelf of voor hun kind. Beschikken over je éigen dood terwijl het fysiek nog prima kan, is een ander verhaal. Het is in jouw situatie ongetwijfeld pijnlijk om iemand in volstrekt goede gezondheid te horen zeggen ‘het is genoeg en ik wil niet meer’. Tegenover die persoon staan vele personen die een strijd voeren om te kúnnen leven.

Zelf bepalen wat je wilt en wat niet

Nu ik mij verdiep in waar de Remonstranten vandaan komen – zal ik ooit in je voetsporen treden? – leer ik over de christelijke geschiedenis. Wat een boeiend vak heb je toch, als historica, maar dat terzijde. Door het studeren begrijp ik nu veel meer van hoe mensen de waarde van het leven zien. Gelukkig zijn wij niet van de zware tak, dus zondeval en hoop op genade zijn mij eigenlijk vreemd. We zijn denk ik toch meer humanistisch en dat geeft dus gelijk een hoop ruimte om zelf te bepalen wat je wilt en wat niet, of wat niet meer. En daar zit volgens mij het paradoxale, want beide wensen (ik wil nog wel maar het gaat niet meer tegenover ik ga niet meer verder omdat ik niet meer wil) zijn dan even veel waard, al zit er iets oneerlijks in. Kon er maar geruild worden.

Maar het paradoxale gaat volgens mij nog verder, en dat is de ongelijkheid van wat een mensenleven waard is. Jij ligt daar in een goed uitgerust ziekenhuis, waar ik ook onmiddellijk naartoe gevlogen zal worden als mij hier in Afghanistan iets overkomt. Afghanen gaan hier simpelweg gewoon dood als hen iets niet eens zo ernstigs gebeurt. Ook mijn lokale collega’s, waar ik elke dag het kantoor en de maaltijd mee deel. En mensen gaan hier dood aan heel veel simpeler dingen dan in het Westen. Het verdriet om het verlies van een dierbare is echter gelijk. En soms word ik dan een beetje kwaad: we mogen ons in het Westen best wat meer bewust zijn van die ongelijkheid, en van onze bevoorrechte positie. Als je je als mens niet langer bewust bent van je bevoorrechte positie, dan komt het allemaal wel erg dicht in de buurt van verwend zijn. Ik bedoel niet dat die medische zorg er niet zou moeten zijn, integendeel. En gelijkheid is nog ver weg. Wat ik wel vind is  dat we ons van die ongelijkheid wat meer bewust zouden mogen zijn.

Ik ben in elk geval enorm dankbaar dat jij daar nu ligt, met goede zorg omgeven, in een veilige omgeving en met liefde omringd. En ik hoop dat je nog even bij ons blijft.
Alle liefde van de wereld,

Jan

gepubliceerd op 29 september 2017